Herkesin inandığı bazı değer yargıları ve inanç sistemleri vardır. Herkes kendi değer yargısına ve inanç sistemine sahip olabilir. Ancak bu sistemler bir tarafı yüceltirken bir tarafı aşağılıyorsa bu göz yumulacak bir durum değildir. Şovenizm de bunlardan biri. Şovenizm ortaya çıktığı ilk yıllarda bir ulusçuluk akımı olarak görülüyordu ancak günümüzde çok daha radikal bir anlama ve tanıma sahiptir.
Temel olarak şovenizm başkalarından nefret etme ve kendi grubunu övme inancıdır. Bu inanca sahip kişiye de şovenist denmektedir. Bu inanç sistemi çok daha dar ve geniş alanlarda uygulanabilir. Erkek şovenizmi de bu inancın cinsiyetler özelinde uygulanmasıdır. Yani olay biraz karışık. Gelin şovenizm nedir, şovenist kime denir, erkek şovenizmi ve diğer türleri nelerdir biraz daha yakından inceleyelim.
Şovenizm nedir?
Şovenizm en temel tanımıyla radikal milliyetçiliktir. Kendi ulusunu diğer tüm uluslardan üstün görme ve abartılı bir şekilde savunmaktır. Bu inanç çoğu zaman ırkçılığa kadar varabilir. Çünkü şovenizm inancı, başka uluslarından kendi ulusundan daha kötü olduğu düşüncesine dayanır.
Şovenizmin radikal milliyetçilik tanımı 1970’li yıllardan sonra genişletildi ve erkek şovenizmi, bölge şovenizmi, mezhep şovenizmi, spor takımı şovenizmi gibi farklı biçimler eklendi. Bu bağlamda yeni bir tanım yapmak gerekirse şovenizm; kendi grubunu diğer gruplardan üstün görme ve diğer grupları aşağılama hatta nefret etme temelli bir inanç sistemidir.
Şovenist kime denir?
Şovenizm inanç sistemini benimseyen kişiye şovenist denmektedir. Örnek vermek gerekirse; X takımı taraftarı Y takımının tüm başarılarını şansa bağlıyor ve her şeye rağmen ısrarla kendi takımının çok daha iyi olduğunu savunuyorsa bu kişi bir spor takımı şovenistidir.
Benzer bir örneği mutfak kültüründen de vermek mümkün. A ülkesinin vatandaşı kendi mutfağının dünyanın en iyi mutfağı olduğunu ve dünyadaki diğer tüm ülke mutfaklarının kendi yemeklerini çaldığını düşünüyorsa bu kişi bir mutfak şovenistidir. Bu türdeki örnekleri çoğaltmak mümkün.
Erkek şovenizmi nedir? Cinsiyetçilikten farkı nedir?
Özellikle son yıllarda en sık duyduğumuz tanımlardan biri erkek şovenizmidir. Aslında erkek şovenizmi diye özel bir inanç yoktur. 1970’li yıllarda cinsiyetçiliğin ve kadın düşmanlığının artması ile bu düşünce sistemi erkek şovenizmi olarak adlandırılmıştır. Yani erkek şovenizmi kadın düşmanlığı anlamına gelmektedir.
Konu ile ilgili bazı örnekler var. Bir toplantıda erkeklere kadınlardan daha fazla söz hakkı veriliyorsa cinsiyetçilik, kadınların fikirleri aşağılanıyorsa erkek şovenizmidir. Yine benzer bir ortamda erkeklerin fikirleri saygıyla dinlenirken kadınların söyledikleriyle alay ediliyorsa bu da erkek şovenizmidir.
Şovenizm nasıl ortaya çıktı?
Şovenizmin isim babası Nicolas Chauvin isimli bir Fransızdır. Kendisi 19. yüzyılda yaşamış Napolyon askerlerinden biridir. Onlarca kez yaralanmış olmasına rağmen ülkesi adına savaşmaya devam etmiştir. Kendisi hem davranışları hem de söylemleriyle o kadar absürt bir tavır çizmiştir ki ortaya şovenizm kavramı çıkmıştır.
Nicolas Chauvin tarafından sunulan bu milliyetçi tavır değil, kendisinin saplantılı bir şekilde sunduğu bağlılık şovenizmi doğurmuştur. Herkes milliyetçi ya da vatansever olabilir. Ancak kişi, kendi bağlı olduğu gruptan başka bir şeyi gözü görmez hale geliyorsa bu durum şovenizmi doğurur.
Tüm radikal inançlara şovenizm demek mümkün mü?
Bir kişi ülkesini, milletini, ırkını, kültürünü, takımını, cinsiyetini, ailesini ya da bu tür bir değerini çok sevebilir ve buna bağlı olabilir. Ancak kendi grubuna bağlı olan herkes için şovenist demek doğru olmaz. Şovenizm gerçekten abartılı bir inançtır ve herkes kolay kolay bir şovenist olamaz.
İnsanın karakterini şekillendiren onlarca farklı değer vardır. Tüm bu değerleri yok sayarak yalnızca tek bir değere abartılı bir bağlılık beslemek şovenizmi doğurur. Bu bağlılık arttıkça kendi gibi olmayan karşı gruba nefret doğmaya başlar. Tarihin tozlu sayfaları da gösteriyor ki bu nefretin sonuçları asla iyi olmaz.
Bir ulusçuluk akımı olarak ortaya çıkan ancak daha sonra radikal bir bağlılığı tanımlayan şovenizm nedir, şovenist kime denir sorularını yanıtladık ve erkek şovenizmi gibi bazı biçimlerden bahsettik. Değer yargılarına bağlı olmak güzeldir ama her şeyi dozunda bırakmak daha da güzeldir.