Kiradaki fahiş artış milyonlarca vatandaşın ortak sorunu oldu. Bu nedenle hükümet geçtiğimiz haziran ayında bir düzenleme ile konut kiralarına yüzde 25 artırım sonu getirdi. Fakat işyeri kira artışı kapsam dışında tutuldu. Kapsam dışında kalan işyeri için kiraya artırım, kontrat yenileme periyodunda TÜFE 12 ay ortalamasına nazaran yapılıyor. Son açıklanan aralık ayı sayılarına nazaran yıllık enflasyon yüzde 64.27, 12 aylık ortalama yüzde 72.31 oldu. Yani yasal artırım oranı enflasyonu aştı. Üst hudut olarak kabul edilen bu oranın birçok işletme için altından kalkılamaz bir yük olduğunu belirten dal temsilcileri, kimi mal sahiplerinin yasal kuralları da hiçe sayarak yüzde 200’ü aşan artırım talep ettiklerini söyledi.
ZAM SONU ÖNERİSİ
Önce pandemi, artık de enflasyon koşulları nedeniyle zorlanan esnafın bir de kira yükü ile uğraş ettiğini söyleyen Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken, “Esnaf yasal bir düzenleme ile takviye bekliyor. Gelin yükü paylaşalım ve konutta olduğu üzere işyerinde de kira artışına bir müddetliğine artırım hududu getirelim. Bu yüzde 25 değil, yüzde 30 da olabilir. Aksi takdirde esnaf bu yükü kaldıramaz” diye konuştu.
İşyeri kiralamanın konuttan daha sıkıntı bir süreç olduğunu belirten Bendevi Palandöken, şöyle konuştu: “Bir esnaf, işyeri kiralamak için işine, bölümüne nazaran önemli tadilat masrafı yapıyor. Sonra orada tutunmak için yıllarca emek veriyor. Aslında o dükkânın kıymetini artıran bir faktör de içindeki kiracı. Hal böyleyken birçok esnafın bahtı mal sahibinin iki dudağı ortasında.
‘BUNA DUR DENİLSİN’
Son açıklanan yasal artış yüzde 72. Bu dahi çok yüksekken, bunun da üzerine çıkanlar var. Esnafımız yüzde 100’ü aşan artırım taleplerinden şikâyetçi. Artık buna dur denilmeli. Bir de 10 yılı aşan bir esnafa, şayet fahiş artırımı kabul etmezse bu sefer yasal hakkım diyerek, ‘dükkânı boşalt’ diyorlar. Yılların emeği heba oluyor. Vakit içinde esnaf kepenk indirdikçe, işyeri sahipleri de kiracı bulamaz hale gelecek. Enflasyonla çaba edildiği, besin fiyatlarının sabitlendiği bu periyotta esnaf için de bir adım atılmalı.”
TAHLİYE TALEBİ KONUTU AŞTI
KİRA artırımlarına gelen sınırlamadan ofis ve işyerlerinin faydalanamadığını belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz, mal sahibi-kiracı uyuşmazlıklarının önemli oranda arttığını söyledi. “Son aylarda konuttan daha çok işyeri için tahliye davası açılıyor” diyen Kiraz şöyle devam etti:
“Konutta olduğu üzere işyerinde de beş yılı dolduran kiracı için kira tespit davası, 10 yılı geçenler için de tahliye davası açılıyor. İşyerinde mal sahibi tahliyeyi seçiyor. Zira kira tespit davalarında, hakim eski kiracıların hakkını korumak için şayet 10 yılı geçtiyse yüzde 20 ve üzerinde indirim yapabiliyor. İşte bu indirim riskini gören mal sahibi tahliye istiyor ve tıpkı yeri çok daha yüksek sayıyla diğerine kiraya veriyor. İşyeri sahibi bir müşteri etrafı yaratmak için uzun yıllar emek veriyor. Yer değiştirirse müşteri kaybedeceği için birçok vakit yasal oranın üzerinde artırım talebini kabul etmek zorunda kalıyor.”
Son açıklanan sayıyla yasal artırım oranının yüzde 72 olduğunu hatırlatan Kiraz, “10 bin lira kira ödeyen küçük bir dükkân sahibinin kirası, yasal artışla 17 bin 230 liraya çıkacak. 300 bin ödeyen büyük bir cadde mağazasının kirası ise yaklaşık 517 bin lira olacak. Bu, her kesim için önemli bir yük. Üstelik eski işyeri kiracılarından yasal oran değil, yüzde 200’ü aşan artırımlar talep ediliyor” diye konuştu.
ZAM SINIRLAMASI TEMMUZDA BİTİYOR
konut kiraları için gelen yüzde 25’lik artırım hududu, şayet ek bir düzenleme kelam konusu olmazsa 1 Temmuz’da sona erecek. Bu tarihten sonra mukavele yenileyenler, 12 aylık TÜFE ortalamasını dikkate alacak.