Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan Ukrayna-Rusya savaşının 1. yılında Çin’in Ukrayna krizi konusundaki tavrını içeren 12 unsurluk bir evrak yayımlandı. “Çin’in Ukrayna Krizinde Siyasi Tahlile Dair Tutumu” başlıklı evrakta, barış müzakerelerinin Ukrayna krizini çözebilecek tek geçerli yol olduğunun altı çizildi. Ukrayna’daki durumun denetimden çıkmasını önleyecek adımlar atılması davetinde bulunulan evrakta, Pekin’in nükleer silah kullanımına ve yaptırımlara karşı olduğu, ateşkesi ve müzakereleri desteklediği vurgulandı. Birleşmiş Milletler Koşulu dahil olmak üzere memleketler arası hukuka bağlı kalınmasının ehemmiyetine dikkat çekilen evrakta, “Tüm ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü kati surette korunmalı” tabiri kullanıldı. Evrakta, “Tüm taraflar akılcı ve itidalli davranmalı, yangını körüklemekten ve tansiyonu artırmaktan kaçınmalı, krizin daha da berbatlaşmasını ve denetimden çıkmasını önlemeli” denildi.
“SOĞUK SAVAŞ ZİHNİYETİ TERK EDİLMELİ”
Ayrıca, Ukrayna krizinde durumun yatıştırılması ve sonuç olarak kapsamlı bir ateşkese ulaşılması için tüm tarafların Rusya ve Ukrayna’nın mümkün olan en yakın vakitte direkt diyaloğu tekrar başlatmasına dayanak vermesi gerektiği tabir edildi. Soğuk Savaş zihniyetinin terk edilmesi ve bloklar ortası çatışmalardan kaçınılması gerekliliğinin altı çizilen dokümanda, “Bir bölgenin güvenliği, askeri blokların güçlendirilmesi yahut genişletilmesi suretiyle sağlanmamalıdır. Tüm ülkelerin güvenlik alanındaki legal çıkar ve telaşları ciddiye alınmalı ve uygun halde ele alınmalı” tabirleri kullanıldı.
“KARADENİZ TAHIL TEŞEBBÜSÜ FAAL FORMDA KULLANILMALI”
Sivillerin güvenliğinin korunması ve insani yardımların artırılmasına vurgu yapılan evrakta, Çin’in Rusya ile Ukrayna ortasındaki esir takasına dayanak verdiği, tüm taraflardan bunun gerçekleştirilmesi için elverişli ortam oluşturması istediği belirtildi. Evrakta Rusya, Türkiye, Ukrayna ve BM ortasında imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi’nin tüm taraflarca tüm taraflarıyla ve faal formda uygulanması gerektiğine dikkat çekildi. Çin’in Ukrayna krizindeki tavrının açıklandığı evrakta, isim verilmeden Rusya’ya yaptırım uygulayan ülkelere davette bulunularak, “İlgili ülkeler tek taraflı yaptırımları istismar etmeyi sonlandırmalı, Ukrayna krizinde tansiyonu düşürmek için üzerine düşeni yapmalı” tabirlerine yer verildi.
NÜKLEER SİLAH KULLANILMAMASI ÇAĞRISI
Belgede ayrıyeten nükleer santrallerin güvenliğinin sağlanması ve nükleer silah kullanılmaması davetinde da bulunuldu. Tedarik zincirlerinin istikrarının korunmasının değerine vurgu yapılan dokümanda, “Tüm taraflar, samimiyetle dünyadaki mevcut ekonomik sistemi muhafazalı ve dünya iktisadının politize edilmesine ve silah olarak kullanılmasına karşı çıkmalı” denildi.
ABD’NİN SİLAH İDDİASI
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Çin’in Rusya’ya askeri takviye vermeyi düşündüğünü söylemiş, Çin Dışişleri Bakanlığı ise Blinken’ın savlarını reddetmişti.
Diğer yandan, Çin’de iktidardaki Çin Komünist Partisi’nin dış siyaset şefi Wang Yi, Münih Güvenlik Konferansı’na katıldıktan sonra Moskova’ya giderek çarşamba günü Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile bir ortaya gelmişti. Çin Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına nazaran Wang Yi, Putin ile yaptığı görüşmede, Çin’in krizde başından beri adil ve tarafsız bir tavır benimsediğini ve krize siyasi bir tahlil getirilmesi için yapan rol oynayacağını kaydetmişti.
Ukrayna-Rusya savaşında birinci yıl geride kalırken, Pekin idaresi, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesini kınamadı, “işgal” olarak nitelendirmekten de kaçındı.