ABD’nin seçimi dünya iktisadının de şekillenmesinde rol oynayacak. Çünkü üstün gücün ana ekseni, liderle değişmese de koltuğa oturacak ismin yaratacağı nüanslar bile milyarların hayatına bir formda dokunacak. Milliyet müellifleri ABD’nin seçiminin Türkiye ve dünya iktisadında muhtemel tesirlerini yazdı.
ZEYNEP AKTAŞ: HANGİ KESİMLER ÖNE ÇIKACAK?
ABD başkanlık seçimleri, global piyasaları ve bölümlerin geleceğinde tesirli olacak. Trump’ın yahut Harris’in lider olması, güç, teknoloji ve savunma üzere bölümlerde farklı tesirlere yol açacak.
ABD başkanlık seçimlerinin sadece Amerikan iktisadını değil, global piyasaları da etkiliyor. ABD’nin yönelimi ister istemez dalları de etkiliyor. Güçten teknolojiye, sağlıktan savunmaya kadar geniş bir çerçevede seçim sonucuna nazaran kesimlerin farklı istikametlerde şekillenmesi gündeme gelecek. Bu seçimlerdeki her iki adayın iktisat ve dış siyaset yaklaşımları, piyasaların geleceğini ve yatırım stratejilerinin tekrar şekillenmesini gerektirecek. Bilhassa Trump yahut Harris’in kazanmasına nazaran öne çıkacak dallarda farklı fırsatlar ve riskler gündeme gelecek.
Trump kazanırsa…
– Klasik güç: Trump’ın klâsik güce olan dayanağı, petrol ve doğalgaz şirketlerini ve güç bölümündeki büyümeyi güçlendirecek. Bunun yansıması küresel ölçekte de gözlenecek.
– Savunma sanayi: Trump’ın savunma harcamalarına yönelik genişlemeci yaklaşımı, savunma sanayii paylarında de hareketlenmeye yol açacak.
– Kripto varlıklar: Trump, ABD’yi bir kripto merkezi yapma kelamı vermiş durumda. Kripto paralar ve Bitcoin üzerindeki yasal düzenlemeler Trump periyodunda olumlu biçimde ilerleyecektir. Bu da kripto varlıklar için likiditenin artması, yatırımcıların daha rahat süreç yapabilmesi manasına gelecek.
Harris kazanırsa…
– Yenilenebilir güç: Harris’in lider seçilmesiyle birlikte ABD, yenilenebilir güce daha fazla yatırım yapacak. Yeşil güç, güneş gücü, rüzgar gücü ve elektrikli araç bölümlerinde pay senetleri ve yatırım fonlarında hareketlenmeler beklenmeli.
– Gelişen piyasalar: Harris, klâsik diplomasiye verdiği takviyeyle global ticareti daha stabil hale getirmeyi hedefliyor. Bu durum gelişmekte olan piyasalar, bilhassa Türkiye üzere ülkeler için inançlı bir ortam sağlayabilir.
– Sıhhat bölümü: Harris sağlık ve toplumsal hizmetlere yönelik destekleyici siyasetlerini lisana getirmişti. Bu siyasetler, sıhhat ve toplumsal hizmetler alanında hareketliliğe imkan verecek.
Küresel piyasalar
– Yatırımın istikameti: Trump’ın kazanması Çin ve öbür büyük ülkelerle ticaret tansiyonlarını artırmasını öne çıkarması beklenmeli. Bu da altın, tahvil üzere inançlı limanlara talebin artmasına yol açar. Harris’in seçilmesi ise diplomatik yollarla tahlile odaklanan bir dış siyaset getirir. Bu da inançlı limanlardan fazla daha riskli varlıkların tercih edilmesine imkan sağlar.
SERVET YILDIRIM: TRUMP MI, YOKSA HARRİS Mİ?
Başlıktaki sorunun tam hali “Trump mı, yoksa Harris mi? Dünya için fark eder fakat Türkiye için fark eder mi?” olmalı. ABD seçimlerinin sonucuna bağlı olarak dünyanın gelecek 4 yılı farklı olabilir. Lakin Türkiye için her ikisinin de güç geçeceği muhakkak. İnişli çıkışlı ve de vakit zaman sancılı olan bağlantı mevcut temposu ile devam edebilir.
– Trump’ın başkanlık devrinde Rusya, ABD’nin öncelikler listesinde birinci sırada yer almadı. Trump seçilirse Ukrayna’da bir ateşkes ve tahlil mümkün olabilir lakin Harris ile bu türlü bir mümkünlük güç.
– Trump’ın dış siyaset setinde ana düşman Çin’di. Kampanyasını Çin düşmanlığı üzerine oturttu. Harris de Çin yaptırımlarını sürdürecektir lakin Trump’a nazaran daha ölçülü davranabilir.
– Avrupa Trump ile yorucu ve yıpratıcı bir 4 yıl geçirmişti. Tekrar gelirse yeniden emsal bir 4 yıl olacaktır. Avrupa’nın gönlündeki adayın Harris olduğunu varsayım etmek güç değil.
– Trump yalnızca Çin ile değil, birçok ülke ile ticaret savaşı başlatmıştı. Global ticaret açısından her vakit tehlike arz ediyor.
– Trump global ısınma üzere bir sorun olduğuna inanmıyor. Onun devrinde başta petrol olmak üzere çevreyi kirleten sanayiler kollandı. Harris çevre konusunda daha hassas davranacaktır.
Türkiye penceresinden…
– Başkanlığı devrinde Trump ile Erdoğan ortasındaki ilgiler ise nispeten daha güzeldi. Sıkıntıların tahlili için iki başkan telefon diplomasisini sıklıkla kullandı. Birçok sorun için direkt Trump ile bağ kurularak tahlil arandı. Harris’in Türkiye’ye bakışında bugüne kadar olumlu bir işaret görülemedi. Kritik sorunlarda tutumu çoklukla Ankara’yı kızdıracak halde oldu. Kürt problemiyle ilgili birtakım tasarılara imza atmış, ABD askerlerinin Suriye’den çekilmesini eleştirmiş ve 1915 olaylarıyla ilgili “soykırım” tezi teşebbüslerine takviye vermişti.
– ABD güvenlik ve dış siyasetinde liderin kim olduğunun tesiri olmakla birlikte bu tesir fazla abartılmamalı. Kaldı ki, Türkiye ABD ile ilgilerde tarihinin en sancılı devirlerinden birini Biden’a ve Harris’e nazaran daha müspet bir isim olarak bilinen Trump başkanlığında yaşadı. Onun devrindeki tansiyonlar nedeniyle ekonomimiz önemli ziyanlar gördü.
– ABD’nin bir ülke ile bağlarının nasıl olacağı, liderin ferdî tercihlerinin ötesinde Pentagon, Kongre ve öteki devlet kuruluşları ile birlikte bir sistemin eseridir. Bilhassa güvenlik ve dış bağlardaki kilit konumlardaki isimlerin tesiri göz arkası edilmemeli. Yeni liderin bu vazifelere kimleri atayacağı ve temsilciler meclisi ile senatonun yapısının nasıl olacağı da değerli. Harris’in dış siyaset ve ulusal güvenlik danışmanı olan Philip Gordon, Türkiye’yi yakından tanıyan ve geçmişte Türkiye’nin ehemmiyeti üzerine yazıp, çizmiş birisi. Avrupa ve NATO konusunda da epey bilgili ve ilgili. Onun vazifeye gelmesi kıymetli olacaktır.