İnternette tek yönlü bilgi akışının gerçekleştiği Web 1.0 döneminden kullanıcıların birbirleriyle etkileşime girdiği Web 2.0 dönemine olan geçiş, göz açıp kapayıncaya kadar kısa sürdü. Şimdi de gözler Web 3.0’a çevrilerek yeni bir dönemin kapısı aralanıyor. İnternetin merkeziyetsiz sürümü olarak karşımıza çıkan Web 3.0, blokzincir teknolojisinin sunduğu güvenilirlik, şeffaflık ve kullanıcı gizliliği gibi özellikleriyle hayatımızda yerini almaya başladı.
Web 3.0 nedir, ne işe yarar?
Web 3.0, kendi kendine egemen dijital kimlik sunarak merkeziyetsiz ve birey odaklı olan bir internet sürümüdür. Herhangi bir varlık tarafından kontrol edilmeyen Web 3.0, herkesin güvenebileceği fikir birliği mekanizmalarını kullanan platformlardan oluşuyor. Kişisel verilerden kâr edilen gözetim kapitalizmi sorununa bir çözüm sunmayı amaçlamaktadır.
Web 3.0 özellikleri
- Merkezi oteritenin olmaması: Kullanıcı verileri artık aracılar tarafından kontrol edilmeyecektir. Şirket veya hükümetler tarafından sansürlenme riski azalacaktır.
- Bilgiler arasındaki bağlantı: İnternete bağlanan cihaz sayısının artmasıyla beraber daha büyük veri setleri sayesinde algoritmaların analiz edebileceği bilgi miktarı da katlanarak artıyor. Bu da her bir kullanıcının ihtiyacına özel, daha doğru bilginin sunulmasına yardımcı oluyor.
- İyileştirilmiş reklamcılık: Sürekli alakasız reklamlarla karşılaşmaktansa kişinin ilgi ve ihtiyaçlarıyla alakalı reklamlar ile daha faydalı olan Web 3.0, gelişmiş yapay zeka sistemlerinden yararlanır.
- Verimli görüntüleme: Eskiden arama sonuçlarında en iyi sonucu bulmak oldukça zordu. Arama sonuçları, kullanıcıların yaptığı sorguya anlamlı sonuçlar sunan semantik arama yöntemi ile yıllar içerisinde daha iyi hale geldi. Bu, kesin bilgilerin kolaylıkla bulunmasını sağlayan rahat bir web deneyimi ile sağlanır.
- Müşteri desteği: Sorunsuz bir kullanıcı deneyimi için müşteri hizmetleri yüksek maliyetli olabilir. Üstün bir deneyim için birden fazla müşteriyle aynı anda konuşabilen akıllı sohbet robotları kullanılır.
Web3 ve NFT projeleri için 500 milyon dolarlık girişim fonu
Web 3.0’ın hayatımıza etkileri
Semantik arama yöntemi ile kullanıcılar doğru bilgiye daha kısa sürede ulaşarak anlamlı sonuçlarla karşılaşıyor. Teknoloji devi Google, metin aramalarının yanı sıra artık fotoğraflar ile de semantik arama yapılabilecek ürünlerini hizmete sunuyor. Sürekli güncellenerek adından sıkça bahsettiren ‘Google Fotoğraflar‘ uygulaması da bu hizmetlerden biridir. Örneğin, uygulama üzerinden ‘bisiklet’ kelimesini aratıp bisikleti içeren tüm fotoğrafların listelendiğini görebilirsiniz.
Web 3.0 projeleri nelerdir?
Web 3.0 projeleri hâlâ geliştirilme aşamasında olsa da gün geçtikçe yapılan iyileştirmelerle daha iyi hâl alıp kullanım alanları artacaktır. Günümüzde bazı kullanım alanları mevcuttur:
Siri ve Alexa gibi sanal asistanlar
Apple’ın Siri’si ve Amazon’un Alexa’sı gibi sesle kontrol edilen yapay zeka asistanları, zamanla yeteneklerini geliştirerek daha akıllı hâle geldiler. Bu asistanlar, yapay zeka ve doğal dil işleme süreçleriyle insan sesiyle gelen komutları daha iyi anlayabiliyor.
Bu asistanlar, ” Teknoloji sitesi donanimhaber.com adresini aç” veya “En yakın eczane nerede” gibi talepleri doğru anlayabilir ve eyleme dönüştürebilir. Siri ve Alexa’yı kullanan kişi sayısı arttıkça da bu uygulamaların önerileri ve etkileşimleri de gelişir.
Akıllı ev aletleri
Web 3.0 ile verilere ve çevrimiçi hizmetlere aynı anda her yerden ulaşıp birden fazla cihaz üzerinden erişim sağlanabilir. Evlerimizin ısıtmasından buzdolabının yiyecekleri sipariş vermesine kadar birçok özelliği kontrol eden bu sistemler, artık daha akıllı ve bağlantılı bir şekilde çalışabilir.
Akıllı eviniz, sizin ne zaman eve geleceğinizi veya evininizin ne kadar sıcaklıkta olmasını istediğinizi bilebilir. Daha kişiselleştirilmiş bir deneyime sahip olmak için bu ve benzeri bilgileri kullanabilir. Daha sonra siz nerede olursanız olun telefonunuzdan ya da çevrimiçi başka bir cihazdan bu hizmete erişebilirsiniz.
Bitcoin fiyatı yükseliyor
Piyasa değerlerine göre en iyi Web 3.0 coinleri
Web 3.0 teknolojisi, giderek gelişmesiyle birçok sektördeki insanların ilgisini üzerine çekmekle kalmıyor aynı zamanda kripto para yatırımcılarını da bu alandaki projelere yöneltiyor.
- Chainlink (LINK): Chainlink, blok zincirinde dış veri problemini çözmeyi amaçlayan bir Oracle projesidir. Piyasa değeri yaklaşık 3.2 milyar dolardır.
- The Sandbox (SAND): Sandbox, kullanıcıların dünya içi varlıkları ve oyun deneyimlerini oluşturabileceği, paylaşabileceği ve bunlardan para kazanabileceği bir metaverse ve oyun ekosistemidir. Piyasa değeri yaklaşık 1.8 milyar dolardır.
- Decentraland (MANA): Decentraland, kendisini kullanıcıların içerik ve uygulamalar oluşturmasına, deneyimlemesine ve bunlardan para kazanmasına olanak tanıyan bir sanal gerçeklik platformudur. Piyasa değeri yaklaşık 1.8 milyar dolardır.
- Filecoin (FIL): Filecoin, merkezi bir otoriteye bağlı olmadığından dosyalar, devletler veya diğer aktörler tarafından sansürlenemiyor. Cloudflare veya Amazon Web Services gibi popüler web servis sağlayıcılarına merkezi olmayan bir alternatif sunmayı amaçlıyor. Piyasa değeri yaklaşık 1.4 milyar dolardır.
- Theta Network (THETA): Theta, video yayıncılığı için özel olarak oluşturulmuş blokzincir tabanlı bir ağdır. Kullanıcıların bant genişliğini ve bilgi işlem kaynaklarını eşler arası (P2P) olarak paylaştığı merkezi olmayan bir ağ şeklinde çalışır. Google, Binance, Samsung ve Sony gibi devler, Theta ağında doğrulayıcı olarak yer alıyorlar. Piyasa değeri yaklaşık 1.35 milyar dolardır.
- Helium (HNT): Helium, Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları için merkezi olmayan blokzincir tabanlı bir ağdır. Düşük güçlü kablosuz cihazların birbirleriyle iletişim kurmasına ve node ağı üzerinden veri göndermesine imkan verir. Node’lar, Hotspot olarak adlandırılan cihazlar vasıtasıyla çalışır. Node’ları çalıştıran kullanıcılar, Helium’ın token’ı HNT ile ödüller kazanırlar. Helium, ana hedefini IoT iletişimini geleceğe hazırlamak olarak açıklıyor. Piyasa değeri yaklaşık 1.2 milyar dolardır.
| – | Web 1.0 | Web 2.0 | Web 3.0 |
|---|---|---|---|
| İçerik | Kullanıcılar için pasif etkileşim | Topluluk platformları ve kullanıcılar tarafından oluşturulmuş içerikler | İçerik yaratıcıları için kullanıcı mülkiyeti |
| Teknolojiler | HTML | Dinamik HTML, Javascript | Blokzincir, yapay zeka ve makine öğrenmesi |
| Sanal Ortamlar | Yok | Bazı temel 3D kullanımı | 3D, Sanal Gerçeklik ve Arttırılmış Gerçeklik |
| Reklamlar | Rahatsız edici (banner vs.) | İnteraktif | Kullanıcı davranışına göre hedef odaklı |
| Veri Saklama | Web sitelerinin kendi sunucularında saklanır | Büyük teknoloji devlerine ait | Kullanıcılar arasında dağıtılmış |
| Hedef Kitle | Bireysel kullanıcılar | Belirli kullanıcı toplulukları | Birden fazla platform ve cihaz üzerinden birbiriyle bağlantılı halindeki kullanıcılar |
Web 3.0’ın giderek geliştiğine şahit oluyoruz. Öyle ki şimdiden popüler Web 2.0 uygulaması olan YouTube’a alternatif olarak çıkan Oddysee gibi Web 3.0 uygulamalarının zaman içerisinde geldikleri konumu göreceğiz. Şimdilik bu yeni projeler, Web 2.0 projeleri kadar popüler olmasa da en az onlar kadar bir potansiyele sahiptir. Web 3.0 uygulamalarının günümüzdeki popüler Web 2.0 uygulamalarını tahtından edip etmeyeceği de ayrı merak konusu.