Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye’deki süreksiz hükûmeti ve Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) lideri Muhammed Colani‘yi ziyaret etme niyeti olduğunu açıkladı. Bakan Fidan, HTŞ’nin son 10 yılda fiiliyatta bir terör faaliyeti içinde olmadığını savundu ve HTŞ’nin Türkiye’ye geçtiğimiz yıllarda IŞİD’e karşı gayrette istihbarat takviyesi sunduğunu belirtti. Bakan Fidan, Rus üslerinin Suriye’de kalmasından yana olup olmadıklarına ait soruya, “Bu, Suriye halkının bileceği bir iş” cevabını verirken İsrail ile İran ortasında bir savaş çıkma ihtimalinden kaygı duyup duymadığı sorusuna tek sözlük “çok” karşılığını verdi.
Bakan Fidan, Fransa merkezli yayın kuruluşu France 24 kanalına yeni sorunlara ait değerlendirmelerde bulundu.
Üst seviye ABD heyetinin Şam’daki yeni süreksiz hükûmetle bir ortaya gelmesinin kıymetine ait soruya Fidan, “Bence çok kıymetli. Amerikalı yetkililerden evvel kimi Avrupa ülkelerinin ve memleketler arası kuruluşların temsilcileri de Şam’ı ziyaret ettiler. Şam’daki yeni idareyle temas kurulmakta olduğunu görüyoruz. Bu, kıymetli bir gelişme.” cevabını verdi.
“Şam’daki yeni idareyle bir ortaya gelmeyi planlıyorum”
Bakan Fidan, “Şam’ı ziyaret etmeyi ve HTŞ önderiyle görüşmeyi planlıyor musunuz?” sorusu üzerine, “Evet, planlıyorum. Şam’daki yeni idareyle bir ortaya gelmeyi planlıyorum.” sözlerini kullandı.
Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) Türkiye’nin terör listesinden neden çıkarılmadığına ait soruya karşılık veren Fidan, “Bizim onları listeye almamız, BM listesiyle alakalı bir mevzu. BM Güvenlik Kurulu kararlarına doğal ki uyuyoruz lakin artık hukuksal boyut ile fiili boyutun birbiriyle çeliştiği farklı bir durum var.” dedi.
“HTŞ, son 10 yılda fiiliyatta bir terör faaliyeti içinde olmadı”
Fidan, HTŞ’nin son 10 yılda fiiliyatta rastgele bir terör faaliyeti içinde olduğunu görmediklerini söyleyerek “Bu, yalnızca bizim değil Batılı istihbarat örgütlerinin de tespit ettiği bir konu.” değerlendirmesini yaptı.
“HTŞ ile IŞİD’e karşı çabada iş birliğimiz oldu”
sorusuna cevabında Fidan, HTŞ’nin bilhassa IŞİD ile uğraşta istihbarat paylaşımı konusunda uygun işbirliklerinin olduğunu ve kendilerine çok yardımcı olduklarını belirtti.
Meselenin hassasiyeti nedeniyle o devirde bunu kamuoyuna açıklamadıklarını anlatan Fidan, “DEAŞ ve El-Kaide ile irtibatlı örgütler hakkında istihbarat toplama konusunda HTŞ, yıllardır bizimle iş birliği içinde oldu.” dedi.
“Önümüzdeki devirde Suriye’ye geri dönüşlerde elbette büyük bir artış yaşanabilir”
Türkiye’deki Suriyelilerin ülkelerine geri dönüp dönmeyeceklerinin sorulması üzerine Fidan, “Türkiye’deki ve başka ülkelerdeki Suriyelilerin istekli olarak, ülkelerine inançlı bir halde geri dönebilecekleri bir ortam hazırlamaya çalışıyoruz. Kendilerini orada inançta hissedebilecekleri bir yer oluşturmak için çok çalışıyoruz lakin bu zorla yaptırılacak bir şey değildir. Onları geri dönmeye elbette zorlayamayız.” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Fidan, “Ama önümüzdeki devirde Suriye’ye geri dönüşlerde elbette büyük bir artış yaşanabilir. Bu türlü düşünüyoruz.” sözlerini kullandı.
“Trump’ın yaşananları övme gayesiyle o denli dediğini sanıyorum”
ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump‘ın Suriye’deki iktidar değişikliğinde Türkiye’nin rolüne ait argümanlarına yönelik soruya Fidan, “Seçilmiş Lider Trump’ın onu söylerken olumsuz bir niteleme kullanma niyetinin olmadığını düşünüyorum. Yaşananları övme maksadıyla o denli dediğini sanıyorum ancak Suriye’de yaşanan hadise, Türkiye’nin ‘ele geçirmesi’ olarak nitelenemez. Bir ele geçirme kelam konusu ise bu, Suriye halkının idaresi ele geçirmesidir.” karşılığını verdi.
“Rus üslerinin akıbeti Suriye halkının bileceği bir iş”
Fidan, “Pek çok insanın inanmakta zahmet çektiği şey, birkaç yıl evvel (Suriye’de devrik başkan Beşşar) Esed’i desteklemek için büyük yatırımlar yapan İran ve Rusya’nın apansızın tek bir kurşun bile atmadan çekilmeleri. Bir mutabakat vardı, değil mi?” sorusu üzerine, “Ben bunu mutabakat diye nitelemem.” tabirini kullandı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘in yıllardır iktidarda olmanın da katkısıyla, “taktiksel yöneticiden yeterli bir stratejik düşünüre dönüştüğünü” görebileceklerini kaydeden Fidan, “Neyin değerli olduğunu, neyin daha az değerli olduğunu, neye yatırım yapılabileceğini, bir şeyin sürdürebilir olup olmadığını çok âlâ biliyor. Hasebiyle Suriye konusunda kesin hesabı yaptığını, daha fazla devam etmemeye karar verdiğini düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan, bunun Putin’in “Esad’ı terk etmesi” olarak algılanıp algılanamayacağı sorusuna, “‘Terk etti’ denilebilir mi bilemiyorum. Pek o denli görünmüyor. Sonuçta Esad, şu anda Moskova’da.” karşılığını verdi.
İran’ın Esad idaresine dayanağını neden kestiği tarafındaki soru üzerine Fidan, “Bence İran da bütün seçenekleri tekrar hesapladı ve çok gerçekçi bir yaklaşım sergiledi.” görüşünü paylaştı.
Bakan Fidan, Rus üslerinin Suriye’de kalmasından yana olup olmadıklarına ait soruya, “Bu, Suriye halkının bileceği bir iş. Suriye halkına bağlı bir mevzu. Bir muahedeye varırlarsa bu, onların kararıdır yani göreceğiz fakat şu an gördüğümüz kadarıyla Ruslar, birliklerini yine konuşlandırma sürecindeler. Bu sürecin sonunda bunların ne kadarı Suriye’deki üslerde kalmaya devam eder, bilemiyoruz.” cevabını verdi.
“‘DEAŞ’la mücadele’ sözü, daima mazeret olarak kullanılıyor”
“ABD’nin Suriye’deki varlığının bilinenden iki kat fazla olduğunu biliyor muydunuz?” sorusu üzerine Fidan, sayılarının son haftalarda arttığını fark ettiklerini lisana getirdi.
Fidan, ABD’nin Suriye’deki askeri varlığını “DEAŞ’la mücadele” mazeretiyle artırdığına dikkati çekerek, “‘DEAŞ’la mücadele’ tabiri, daima bir mazeret olarak kullanılıyor. Kimi şeyleri gerçek tanımlamak lazım. ‘DEAŞ’la mücadele’ dedikleri hadise, aslında tek bir işten ibaret: O da, DEAŞ mahkumlarını hapishanede tutmak. Hepsi bu. Ne yazık ki Amerikalı dostlarımız ve kimi Avrupalı dostlarımız, teröristleri mahpusta tutmak için öteki bir terör örgütünü kullanıyor.” dedi.
Bunun hakikat bir karar olmadığını vurgulayan Fidan, IŞİD mahkûmlarının bulundukları yerde nasıl tutulacağı, YPG’nin tasfiyesi, Kürtlerin, Arapların ve Türkmenlerin temel hak ve güvenliklerinin nasıl sağlanacağı üzere bahislerde ABD ile anlayış birliğine varmaları gerektiğini söyledi.
“YPG/PKK bizim ne istediğimizi pek yeterli biliyor”
Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğusunda YPG’ye yönelik askerî harekât yapıp yapmayacağı sorusu üzerine Fidan, “YPG, Türkiye’den, Irak’tan, Suriye’den, bir kısmı da Avrupa’dan gelmiş bireylerden yapay olarak ortaya çıkarılmış organize bir terör örgütüdür. Bu yapay terör örgütünün derhal dağıtılması gerektiğini düşünüyorum. Şu anda Suriye’de yeni bir idare var. Bence bu işi onlar halletmeli. Suriye’nin toprak bütünlüğü ve egemenliği bunu mecburî kılıyor. Bunun yapılması gerekiyor.” halinde konuştu.
Fidan, bu sorunun Suriye’deki yeni idare tarafından ele alınmasının “tercih edecekleri yollardan biri” olduğunu belirterek, “Tercih edilen yol bu lakin bu olmaz ise o vakit biz elbette kendi ulusal güvenliğimizi korumak zorundayız.” dedi.
“Yani askeri müdahale ihtimal dahilinde mi?” sorusu üzerine Fidan, “Ne gerekiyorsa yapılır.” yanıtını verdi.
YPG’nin Şam ile müzakere ederek tahlil bulmaları gerektiğini kaydeden Fidan, “Zira artık Şam’da yeni bir idare var. YPG/PKK’nın ardında artık Rusya, İran ve Esed rejimi yok.” değerlendirmesini yaptı.
“Rusya, İran ve Esad; YPG’ye yer sunmuştu; artık yeni bir gerçeklik var”
Fidan; Rusya, İran ve Beşar Esad’ın, YPG’ye üzerine oturacağı bir yer sunduğunu, ABD ve kimi Avrupa ülkelerinin de o tabandaki YPG’ye dayanak çıktığını belirterek, “Ama artık o taban ortadan kalktı. Şam’da artık yeni bir gerçeklik var. Şam’daki yeni idare, umarım bu sıkıntıları ele alacaktır.” sözlerini kullandı.
Bakan Fidan, “Öte yandan YPG/PKK bizim ne istediğimizi pek âlâ biliyor. Biz, ülkemize yönelik rastgele bir tehdit görmek istemiyoruz. Mevcut tehditleri de potansiyel tehditleri de istemiyoruz.” diye konuştu.
Gazze’de ateşkes: Konuştuğum tüm ilgili aktörler daha optimist, biz de daha iyimseri
Gazze’de yakın vadede bir ateşkes ihtimalinin gerçekçi olup olmadığının sorulması üzerine Fidan, şunları kaydetti:
“Bugünlerde konuştuğum tüm ilgili aktörler daha optimist, biz de daha iyimseriz fakat bu bir temenniye mi yoksa bir gerçekliğe mi dayanıyor, tam emin değilim. Artık İsrail’in ve Hamas’ın, her iki tarafın tahlile yakınlaşmakta oldukları bir dereceye kadar yanlışsız fakat buna ne kadar yakınlar? Ortadaki uçurumu hakikaten kapatabilecek derece yakınlar mı? Ateşkesi bu defa sağlayabilecekler mi? Yakında daima birlikte göreceğiz.”
Hamas’ın da buna yakınlaşıp yakınlaşmadığı sorusu üzerine Fidan, Hamas’ın da buna yakınlaştığını söyledi.
“İsrail ile İran ortasında bir savaş çıkmasından çok tasa duyuyorum”
“İsrail ile İran ortasında bir savaş çıkmasından telaş duyuyor musunuz?” sorusuna Bakan Fidan, “Çok.” cevabını verdi.
Bunun nedeninin sorulması üzerine Fidan, her ne sebeple olursa olsun, bu türlü bir şeyin olabileceğini, bu türlü bir ihtimalin bulunduğunu lisana getirdi.
Fidan, “Bildiğim tek şey, İranlıların bu türlü bir savaş istemediği. Büyük çatışma olsun istemiyorlar. Biliyorsunuz, İranlı dostlarımızla görüşüyoruz. O görüşmelerde onlardan direkt aldığım bilgiler bu istikamette.” diye konuştu.