Antik Mısır dünya tarihinin en ilgi çeken medeniyetlerinin başında geliyor. Mısır rableri ve tanrıçaları, piramitler, firavunlar ve elbette mumyalar, bu medeniyetin en merak edilen ögeleri.
Üstelik ortadan geçen binlerce yıla, yapılan onca araştırmaya rağmen hala bilmediğimiz birçok şey var.
Arkeologlar, asırlardır Antik Mısır’daki insanların ölülerini bozulmadan saklamak için kullandığı mumyalama sürecine dair çalışmalar yürütüyor.
Çağımızda kullanılan teknolojilerin hiçbirine sahip olmayan Mısırlıların mumyalama tekniklerini uygulama başarısı, araştırmacıları her seferinde şaşırtıyor.
Çarşamba günü hakemli bilim mecmuası Nature’da yayımlanan bir makale de mumyalamaya dair bugüne kadar hiç bilmediğimiz kimi gerçekleri gün yüzüne çıkardı.
KAVANOZLARDAKİ MUMYALAMA GEREÇLERİ BİRİNCİ KEZ İNCELENDİ
26’ncı Hanedan periyodunda mumyalama maksatlı kullanılan bir yeraltı odasından çıkarılan üzeri yazılı seramik kavanozlar hem ölülere uygulanan süreçlere hem de ticaretin mumyalama sürecinde oynadığı role dair değerli ipuçları içeriyordu.
Söz konusu 31 adet kavanoz, Kahire yakınlarında yer alan ve kraliyet ailesi üyeleri ile toplumun kaymak katmanından bireylerin gömüldüğü Sakkara nekropolünde bulundu.
Sakkara nekropolü
Kavanozlardaki kalıntıları tahlil eden uzmanlar mumyalama süreçlerinde kullanılan hayvan yağı, sıvı yağlar ve reçinelere dair izler keşfetti.
Bu unsurların kimilerinin Mısır’da üretilmesi mümkün değildi; buraya lakin öteki coğrafyalardan getirilmiş olabilirlerdi. Bu da Mısırlıların mumyalama süreçleri ile ticaret faaliyetleri ortasında güçlü bir bağ olduğunu gösterdi.
Makalede, mumyalama sürecini yapan bireylerin bedenin her organı için başka bir organik unsur kullandığına, bu hususların kimilerine ısıtma, pişirme üzere teknikler uygulandığına dikkat çekildi.
“ÇIĞIR AÇAN BİR BULGU”
Araştırma Tübingen Üniversitesi, Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi ve Kahire Ulusal Araştırma Merkezi’nin iş birliğiyle gerçekleştirildi.
Kahire Amerikan Üniversitesi’nde Mısırbilimci olarak misyon yapan Dr. Salima Ikram, The Wall Street Journal için değerlendirdiği çalışma hakkında, “Bu çığır açan bir araştırma” sözlerini kullandı.
Dr. Ikram, bir kesimi olmadığı araştırmanın bulgularını, “Böylece birinci sefer Mısırlıların mumyalarını ne kullanarak yarattıklarına dair kapsamlı bir bilgi edinmiş oluyoruz” kelamlarıyla yorumladı.
KAVANOZLARIN ÜZERİNE KULLANIM TALİMATLARI YAZILMIŞ
Kavanozların bulunduğu mumyalama tesisi, merhum Dr. Ramadan B. Hussein tarafından 2016 yılında başlatılan bir hafriyat çalışması sırasında keşfedilmişti. Yapının MÖ 664-525 yıllarını kapsayan periyotta kullanıldığı düşünülüyor.
Kavanozların üzerinde hem din adamlarının hem de halkın kullandığı tabirlerle “kafasına sürmek için”, “bununla bandajlayın ya da tahnit edin”, “yıkamak için” üzere kullanım talimatları yer alıyordu.
Araştırmacılar, tahlil ettikleri organik hususların isimlerini bulabilmek için de kavanozların üzerindeki bu yazılardan faydalandı.
YERİN EVVEL ÜSTÜNDE SONRA ALTINDA
Dr. Ikram’a nazaran, mumyalama süreci, yapının yerin üstünde kalan kısmında başlıyordu. Burada kurutulan vücutlar akabinde yerin 13 metre altındaki tahnit odasına alınıyordu. Dualar eşliğinde organik unsurların uygulanmasına geçiliyordu.
Yeraltındaki odanın bir avantajı da köpek, çakal üzere hayvanları cenazeden uzak tutmasıydı.
Nihayetinde tahnit edilmiş cenaze bu odadan alınarak yer üstüne çıkarılıyor, din adamları ve merhumun yakınları eşliğinde merasim yapılıyordu. Gerisinde tekrar yer altına götürülen mumya daha da derindeki gömü odasına yerleştiriliyordu.
Dr. Ikram, mumyalama sürecine dair geçmiş bilgilerimizin kaynağının mumyaların ve bandajların üzerindeki kalıntıların tahlili olduğunu da kelamlarına ekledi.
Diğer yandan araştırmada, Klasik Mısır metinleri ile Herodot ve Diodoros üzere Yunan müelliflerin yapıtlarının de tahnit sürecine dair ipuçları sunduğu vurgulandı.
YAĞMUR ORMANLARINDAN GELEN GEREÇLER BULUNDU
Tübingen Üniversitesi Biymoleküler Arkeoloji kısmı araştırmacılarından Maxime Rageot ile Kahire Ulusal Araştırma Merkezi’nden bir grup, gaz kromatografisi kütle spektrometresi ismi verilen bir kimyasal test tekniğini kullanarak, kavanozların içinden çıkan unsurları tahlil etti.
Dr. Rageot, kavanozları matkapla delerek içlerindeki unsurlardan örnekler aldıklarını belirtti. Toz halindeki bu hususlar evvel çeşitli kimyasal sıvılarla karıştırıldı akabinde da gaz kromatografisi kütle spektrometresi aygıtı yardımıyla gaz haline getirildi.
Bu süreç sırasında hususun içeriğindeki farklı moleküller birbirinden ayrıldı. Bu sayede araştırmacılar molekül yapısını inceleme ve unsurun kaynağını tespit etme talihini elde etti.
Asıl şaşırtan sonuçlar da bu noktada elde edildi. Çünkü kavanozlardaki hususların çoğunluğu Mısır’da bulunamayacak, Akdeniz havzasının diğer bölgelerinde yetişen bitkilerden elde edilmişti.
Hatta elemi reçinesi üzere kimi hususların kaynağı olan ağaçlar lakin Afrika ve Asya’da bulunan yağmur ormanlarında yetişebiliyordu.
Dr. Ikram, “O periyotta ticaret yapıldığını biliyorduk fakat bu unsurlar, ticaret ağlarına dair bilgimizin kapsamını genişletti. Zira bu tıp unsurların bu kadar uzak coğrafyalardan Mısır’a ithal edilebildiğini daha evvel bilmiyorduk” diye konuştu.
BAZI HUSUSLARI PİŞİRİP KULLANMIŞLAR
Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi’nden arkeolog Dr. Philipp W. Stockhammer ise “Ölülerin mumyalanması, dünyanın dört bir yanında yaşayan insanları birbirine bağlıyordu” dedi.
Araştırma kapsamında ortaya çıkan bir öteki ayrıntı ise hususların ısıtma, pişirme ya da öteki unsurlarla karıştırma yoluyla işlenmiş olduğuydu.
Diğer yandan Galler’de bulunan Cardiff Üniversitesi’nden arkeoloji uzmanı Dr. Paul T. Nicholson bu araştırmayı farklı alanlardan uzmanların iş birliği ismine değerli bir adım olarak kıymetlendirdi.
Dr. Nicholson, arkeolojik bilimlerle Mısırbilimi’nin son devirde yakınlaştığını vurguladı ve “Yazılı kanıtların, arkeolojik kanıtların ve arkeolojik bilimlerin bir ortaya geldiğini görmek güzel” diye konuştu.