Türkiye’de birinci sefer kullanılan ve bilimsel çalışmalara takviye olmak üzere ODTÜ bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü’ne teslim edilen “Deniz Kâşifi” isimli insansız su altı planörü glider aygıtı, Marmara’nın akabinde Türkiye-KKTC ortasındaki bölgede araştırma yapmak üzere suya indi.
Türkiye İş Bankası ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin (ODTÜ) denizlerdeki kirliliği önleyebilmek amacıyla hayata geçirdikleri proje kapsamında, “Deniz Kâşifi”, ODTÜ’ye bağlı Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi’nin (DEKOSİM) mevsimsel olarak yılda 4 sefer gerçekleştirdiği seferlere katılacak. Tıpkı vakitte derin denizlerde daha kapsamlı bir formda ölçüm yapacak ve bilgiler toplayacak.
AKDENİZ’DE 20 GÜN
Ayrıntılı ve yüksek çözünürlüklü ölçüm çalışması gerçekleştirecek olan “Deniz Kâşifi”, Akdeniz’de yaklaşık 20 gün boyunca kalacak. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz’de ilkbahar sonu ve yaz başında tertipli olarak gerçekleşen iki tabiat olayının daha âlâ anlaşılması amaçlanıyor.
Cihaz, iklim değişikliğinin denizlerdeki olumsuz tesirleri başta olmak üzere yüksek bilgi gereksinimi duyulan sıkıntıların tespiti, takibi, tahlil teklifleri geliştirilmesi ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için bilgi topluyor.
Deniz altında gemiden bağımsız olarak belirlenen bir rotada 100 güne kadar daima ölçüm yapabilen aygıt, yüzeyden bin metre derinliğe kadar inip çıkarak ilerliyor.
Her salınımın sonunda yüzeye çıktığında topladığı dataları uydu sistemi üzerinden bilim beşerlerine aktarabilen aygıtın üzerinde denizlerdeki sıcaklık, tuzluluk, oksijen, klorofil, bulanıklık üzere su kolonunun özelliklerini ölçebilen çok çeşitli sensörler bulunuyor.
MARMARA’DA BULGULARA RASTLANDI
İlk araştırma keşfini 12-16 Ocak 2023 tarihleri ortasında Marmara’da yapan aygıt, bu keşifte İstanbul Boğazı’ndan Marmara’ya giren akıntının yarattığı değişiklikler ve doğu batı istikametindeki oksijen dağılımı dahil su kolundaki değişimleri inceledi. Yapılan inceleme ve elde edilen sonuçlar şu sözlerle paylaşıldı:
“Keşifte, Boğaz akıntısının 24 saat içinde gücüne nazaran üst ve alt suyu karıştırarak üst suda sıcaklık ve tuzluluk değişimlerine neden olduğu gözlemlendi. Daha evvel modellerle varsayım edilen ve uydudan sinyali görülen bu durum, birinci defa gerçek vakitli ve yerinde ölçümlerle ayrıntılı bir biçimde ortaya konuldu. Bu değişiklikler, vakit içerisinde tıp çeşitliliğinin azalması, besin bulmada zorluk ve deniz canlılarının göç etmesi üzere pek çok meseleye neden olabilir.
Doğu-batı ekseninde uzanan kesitte ise ölçümlerin kış aylarında gerçekleştirilmesine ve oksijen çözünürlüğünün yüksek olmasına karşın batıdan doğuya gitgide alt katmandaki oksijenin çok süratli azaldığı görüldü. Kesitin bilhassa batı kısmında kalan kısmında döngüsel akıntılarla (girdaplar) güney baseni alt suyuna önemli bir taze su eklendiği anlaşıldı. Bu durum, Marmara taban suyunun kirlilik, iklim değişikliği üzere dış baskılara karşı direncini artırıyor. Lakin yazın başlamasıyla bu durumun ortadan kalktığı da biliniyor.” (HABER MERKEZİ)