“Canavarları tabiat yapıyor zannederler sorsan. Kuytu ormanlarda, ağaç kovuklarında, meyyit bir annenin rahmine benzeyen nemli, soğuk ve karanlık mağaralarda insanın lanetlediği ne varsa birleşiyor, külçeleniyor kana susamış beşerden, insanlıktan uzak şeyler bedene geliyor zannederler. Halbuki hane içlerinde yapılır canavarlar. Zira insan daima dar alanda birbiriyle savaşan tek kişilik küçük hükümdarlıklardır”
Bir Eviçi Canavarının Az Sayıda Cümlesine Dipnotlar
“En sonunda birini açarak meyyit vücudu morgun ortasına kadar çıkardı. Yirmili yaşlarında cılız bir erkekti sedyede yatan. Göğüs kafesinin ortasında muhtemelen bir mermi tarafından açılmış delik, mevt sebebi konusundaki kuşkulara konulan nokta görevini görüyordu. Soğukkanlılığımı ve alaycılığımı korumaya çalışarak, ‘Sizi mevtle alakalı olmayan bir işte görebilecek miyiz Emre Beyefendi?’ dedim. ‘‘Bu sefer benimle alakalı değil’ dedi. ‘Müşterimiz, bu beyefendinin öyküsünün yazılmasını talep ediyor. Sanırım yakın arkadaşıymış. Kendisiyle ilgili bilgilerimiz kısıtlı. 23 yaşında. Mahallesinde Kuzgun olarak biliniyor.”
Morg Gecesi
Kendisini “profesyonel geveze” olarak tanımlayan, “anlatılarak yapılabilecek şeyleri yapmaya” uğraşan genç bir edebiyat öğretmeni, muharrir Uğur Uçkıran’ın ilk kitabı “Düşmenin Sonu Yok” okuyucularıyla ağustos ayında buluştu. İlk öyküsü 2013 yılında yayımlanan Uçkıran, içerisinde kurmaca ve taşra kıssalarının yer aldığı “Düşmenin Hududu Yok” ile edebiyat dünyasına yine “merhaba” dedi.
Birbiriyle iç içe geçen hikayeleriyle, Morg Gecesi hikayesiyle hiç beklemediğim bir anda beni şaşkınlığa uğratan Uçkıran ile yeni kitabını buluşmak üzere buluştuk.
-Kimdir Uğur Uçkıran?
Uğur Uçkıran ben. Kendimi profesyonel geveze olarak tanımlıyorum. Anlatılarak yapılabilecek şeyleri yapmaya uğraşıyorum hayat içerisinde 30’lu yaşlarımdayım. Genç müellif olarak anılmak için vakti biraz geçirdim, hâlâ buna oynuyorum. Evliyim, şimdilik hiç çocuk babasıyım.
“Hayatımın çok büyük bir kısmı kurmacalar oluşturuyor”
Edebiyat öğretmenliği yapıyorum. Elimden geldiğince edebiyatla uğraşıyorum. Her şeyin öncesinde düzgün bir okur olduğumu düşünüyorum. Hayatımın çok büyük bir kısmı kurmacalar oluşturuyor.
-Yazmaya ne vakit başladın?
Çok erken başladım. Bunun çok daha sistemli bir hale gelmesi üniversitenin bitimine denk geliyor. Ege Üniversitesi Türk Lisanı ve Edebiyatı lisans ve yüksek lisansımı tamamladım. Üniversitede aldığım eğitim, kurmaca nedir, hikaye nedir, kurmaca nasıl kurulur bunları düşünmeye sevk etti beni. 2013-2014’ten itibaren “Peyniraltı Edebiyatı’nda” birinci öyküm yayımlandı. O vakitten beri durmadan devam ediyorum.
-Edebiyat öğretmeni olman hikayelerini etkiledi mi?
Mesleğimin ortaya çıkışıyla, mesleğimi yapmamla, yazmamla da tıpkı şeyi yapıyorum. Mesleğimin kendisinden çok aldığım eğitim bana yardımcı oldu. 4-5 yıl boyunca Türk edebiyatında yapılan en güzel işleri okuduk Lisanı nasıl kullanacağımla ilgili, kurmaca sistemini nasıl geliştireceğimle ilgili çok şey öğretti orası bana. Daima gençlerle birlikteyim, gençlerin başı daima yeni, gençler beni daima şaşırtıyor, bunun da tesiri olduğunu düşünüyorum.
“Öykülerimi özel olarak tematik bir yerde toplama üzere bir gayem olmadı”
-Öykülerini okuduğumda vefat ve intihar temasını işlediğini gördüm.
Bu kitapta yer alan öyküler 2014 ve 2016 yılları ortasında yazılmış öyküler. Hikayelerimi özel olarak tematik bir yerde toplama üzere bir gayem olmadı ancak o periyotta çok baş yorduğum sorunlardı bunlar. Şuurlu olmasa da o sene neye baş yorduysam hikayeye yansıyor haliyle. Bu biçimde bir tematik bütünlük oluşturmuş olabilir.
“Benim hikaye zihnim bir yer üzere neredeyse, o yerin belli sonları var”
-Öykülerinin lisanı ve akışında birtakım farklılıklar gördüm. Vakit zaman yazdığın farklı hikayeleri tek bir kitapta topladığın izlenimini edindim evvel. Kıssalarına devam ettiğimde de bir yandan puzzle kesimleri üzere öyküler birbirini tamamlıyor üzere. Baştan beri kurgulanan bir şey miydi bu yoksa evvelden yazdığın öykülerde bu bütünlük oluşsun diye revize mi ettin?
Biri dışında hikayeler birinci yazıldığı haliyle girdi kitaba. Ben şu halde düşünmeyi seviyorum: Benim hikaye zihnim bir yer üzere neredeyse, o yerin belli hudutları var, bu yüzden hikayeler birbiriyle kesişiyor, bazen birbirinin içinden geçiyor. Bazen bir hikayenin içinden öbür bir hikaye meydana geliyor. Ortada birtakım paralellik var o yüzden. Hikayeleri yazdığım periyotta ‘Ben edebiyatla ne yapabilirimin’ sonlarını aradığım bir periyot.
Öyküler ortasındaki farklılığın da biraz bununla alakalı olduğunu düşünüyorum. ‘Acaba büyüleyici gerçekçi olarak ne yapabilirim; toplumsal gerçekçi olarak ne yapabilirim’i düşündüğüm şeylerdi. Hikayeler ortasındaki farklılıklar biraz arayışın yapıtı yani.
-“Görülecek Bir Şey Yok”, “Bir Eviçi Canavarının Az Sayıda Cümlesine Dipnotlar ile “Morg Gecesi”, “Üstkurmaca AŞ, İntihar Limited Şirketi” hikayelerini yazan iki farklı Uğur gibi…
Hiçbir insan tek bir insan değil. Bunu olabildiğince yansıtmaya da çalıştım. Çok ferdî bir konuya baş yorarken kullandığım lisan, biçim farklı; daha toplumsal bir konuya baş yorarken daha farklı bir lisan kullanmak durumundayım. Bu farklılık planlanan bir şeydi.
“İşin içine bir karakter olarak kendimi dahil edip müellifin katarsisinin peşine düştüm”
-Hikâyeye kendini karakter olarak dahil etmek nasıl hissettirdi, neden bu türlü bir tercih yaptın?
Çok fazla istikameti var. Edebiyatın temel maksatlarından biri katarsis yaratmak. Ancak bu katarsis okuyucuda yaratılan bir katarsis. Elbette müellif da yazarken birtakım duygusal boşalmalar gerçekleştiriyor fakat ben işin içine bir karakter olarak kendimi dahil edip müellifin katarsisinin peşine düştüm bir taraftan.
Keyifli bir şeydi. Hikayenin içindeki Uğur Uçkıran bir hikaye karakteri ile yaşayan Uğur Uçkıran farklı beşerler. Hikayelerin devamlı gerçeği, gerçeklerin devamlı hikayeye dönüştüğünü düşünüyorum. Buna bir noktasından müdahil olmak istedim. Bir Fransız düşünürün sözüydü galiba; “Tarih üzerinde mutabakata vardığımız bir palavralar bütünüdür”. Ben bütün varoluşun bununla alakalı olduğunu düşünüyorum. Her şey kurmacadan ortaya çıkıyor, kurmacalar üzerinden mutabık kalıyoruz, yaşadığımız şeyler bir mühlet sonra kurmacaya dönüşüyor. Bu süreci biraz daha kendi inisiyatifimde sürdürmek istedim.
-En sevdiğin hikaye hangisi?
Çok klişe bir karşılık vereyim mi, hepsi benim bebeklerim. (Gülüyor). Karnaval ve yağmur getiren benim için çok farklı yerlerde hikayeler. Birtakım denemeler yapmıştım. Sonrasında devam edeceğim yolu güya bu hikayeler gösteriyormuş üzere geldi bana. Yazarken kendimi en uygun hissettiğim, içinde en rahat olduğum hikayeler bunlardı.
-Benim de Karnaval ve Morg Gecesi favori öykülerimdi. Morg Gecesi’nde şaşkınlık yarattı.
-İntihar Limited ve onun devamı niteliğindeki Üst Kurmaca AŞ’de edebiyatçılara göndermeler var, biri Nilgün Marmara, Babalar ve Oğullar üzere. Devam niteliğinde olduğu için mi bu iki hikayede gönderme yaptın?
Saygı duruşunda bulunmak üzere bu. Öteki şair ve müelliflerin benim hikayelerimin içinden geçmesi beğenilen bir şey. Birilerinin etkilenmeden bir şey yazmak imkânsız. Şayet doğduğunuzdan beri bir mağarada kitaptan, sinemadan uzak yetiştirilmediyseniz. Ben bunu biraz göstere göstere yapmayı seviyorum. Soruda bahsi geçen iki hikaye de edebiyatın nasıl üretildiğiyle alakalı metinler.
-Öykülerin hem birbirini bütünleşiyor hem de tek başına, bağımsız da hikayeler. Hikayelerin diziliminde doğrusal bir sıralama yok. Morg gecesi hikayeni okuduğumda -ki kitabının ilerleyen yerlerinde- şaşkınlığım bu yüzdendi. Hikayelerinin sıralaması yayıncının mı yoksa senin bir dizaynın?
Öyküler benim ortaya koyduğum sıralamayla yayımlandı editörün tarafından. Öykülerimin muhakkak bir kurgusu akışın.
-Yeni hikaye çalışmaları mı bekliyor bizleri, yoksa farklı cinslerde denemeler yapacak mısın?
Şu anda bekleyen hikaye evraklarım var. İlerleyen süreçte daha geniş hacimli şeyler yazmak istiyorum. Buna tam olarak roman denir mi bilinmez. Romanın çok sonlarında kalacak mıyım emin değilim. Daha ilerleyen süreçte hikaye kitabım olacak, daha geniş hacimli bir üretimim olursa da bunların sonrasında olacak.
-Şu anda bir şey okuyor musun?
En son Milan Kundera’dan Bir Buluşma”yı bitirdim. Milan Kundera çok özel bir insan. Kendisiyle fırsatım olsun bir ortaya geleyim çok isterim. Herkes Milan Kundera okusun.
-3 kitap önermeni istesem…
Paul Auster’ın “Cam kent / New York Üçlemesi”, Ahmet Hamdi Tanpınar, Milan Kundera’nın “Yavaşlık” kitabını tavsiye edebilirim. Hikayeler hoştur, hikayelere çok muhtaçlığımız var.