Türkiye’de piyasalar hafta sonu ile birlikte Kurban Bayramı tatili nedeniyle 4 gündür kapalı olurken, dünyada süreçler sürüyor. Geçen hafta hızlanan gerileme ile birlikte euro/dolar (EURUSD) paritesi bu hafta 1 düzeyinde eşitlendi. Türkiye iktisadında son periyotta kurların tesiri daha fazla görülürken, dolar harcayan euro kazanan Türkiye için paritedeki hareket ne tabir ediyor?
Dünya konjonktüründe rüzgar dolardan yana esiyor
ABD ve Avrupa’da pandemi ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşı ile bozulan ekonomik istikrarlar sonrası piyasalar Avrupa’nın daha çok risk altında olduğuna karar vermesi ile euro, dolar karşısında kıymet kaybı yaşıyor.
Artan enflasyon baskısı ile Fed’in karar düzeneklerinin dahi şu düzlemde geç hareket ettiği düşünülürken, ECB hala harekete geçmiş değil. Üzerine bir de Rusya tarafından gelecek bir güç krizi beklentisi Avrupa’yı tehdit ediyor.
Faiz oranlarındaki artışın Fed tarafından başlaması ve üstelik hızlanmasına rağmen ECB’nin bu bahiste şimdi adım atmamış olması öncelikle talebin tarafında belirleyici oluyor.
Ekonomik büyümede de ABD’nin AB’nin önünde gidiyor olması ise 20 yıl sonra para üniteleri ortasındaki farkı açarken uzmanlar bu hususta ikazlarını uzun vakit yapıyordu.
Euro, Rusya’dan gelen doğal gaz akışında yaşanabilecek bir krizin de beklentisini fiyatlarken, dolar yıl başından bu yana yüzde 14 oranında kıymet kazanırken, altının ‘güvenli liman’ tacını bile elinde aldı.
ABD’li banka Wells Fargo geçen haftalarda yayımladığı bir tahlilde, paritede eşitlenmeyi bir ay içinde beklediğini belirtirken, Oanda’dan Jeffrey Halley, Rus gücünün Avrupa’daki sorunun odak noktası olduğunu söyledi ve piyasaların çoktan kararını verdiğini de ekledi.
Uzmanlara nazaran daha da gerileme mümkünlüğü bir kenarda bekliyor
İsviçre Bankası UBS’in analistlerinden Mark Haefele de, Rusya’nın bakım mazereti ile Avrupa’ya olan gaz sevkiyatını durdurması bölge iktisadında ‘Üç çeyrek üst üste ekonomik daralmaya neden olabilir.’ Bu da Avrupa için resesyon, stagflasyon ya da daha berbatı slumpflasyon çanlarının çalmasına sebep oluyor.
ECB stratejisti Erik Nelson ise Fed’in hareket kabiliyetinin ECB’nin faiz artışına yanaşmıyor imajı yaratmasına da dikkat çekerken, euroda da baskıya neden oldu. Bloomberg’e konuşan Nelson, dolardaki güçlenmenin beklenenden süratli olduğunu belirtti.
Goldman Sachs, raporunda da geçen cuma ABD Tarım Dışı İstihdam verisindeki göstergelerin güçlü olması ile doların takviye bulması, temmuzda 75 baz puan faiz artırımı beklentisini destekliyor.
Analistler Euro Bölgesi’nde 1 puanlık büyüme düşüş beklentisinin paritede yüzde 2 oranında bedel kaybına neden olduğunu açıklarken, Euro Bölgesi’ne dair olumsuz beklentilerin gerçekleşmesi halinde yüzde 5 oranında daha düşüş öngörüyorlar.
Geçen Danske Bank tarafından açıklanan bir notta da zayıf büyüme ve yüksek enflasyon, kısaca stagflasyonun yeni olağan haline gelmesi halinde euronun önümüzdeki yıllarda 1 ABD doların altına gerileyeceği bildirilirken, analist Lykke Merklin, ‘Gelecek 2 ila 5 yılda euro/dolar’da aşağı taraflı bir kayma görmeye devam edebiliriz ve 0,80-1,00 aralığında gerçek gerileme olabilir’ demişti.
Ana nedenler neler?
Rusya’nın gaz tedarikini Kuzey Akım 1 boru sınırındaki bakım sonrası yine sağlamayacağı kaygıları ana neden oluyor ki bu sanayi açısından büyük sorun taşıyor.
Büyük bir güç krizi telaşı taşınırken, Memleketler arası Güç Ajansı Lideri Fatih Birol, dünyanın daha evvel görmediği büyüklük ve karışıklıkta bir güç krizi ile karşı karşıya olduğunu belirtti. Bilhassa Avrupa’da kış mevsime dikkat çeken ve ‘çok çok sıkıntı geçecek’ diyen Birol, “Bu dünya iktisadı üzerinde önemli tesirleri olabilecek kıymetli bir endişe” diye de ekledi.
Fed’in de para siyasetindeki sert sıkılaştırma ile faiz oranları ve enflasyon farkının Avrupa’nın üstünde kalması ile dolara bir akın başlamıştı. ABD’de ekonomik büyüme de bölgeye nazaran daha güçlü görülüyor.
ECB’den yüksek enflasyon ile uğraş beklentileri şimdi karşılanamazken, temmuz için 11 yıl sonra birinci kez faiz artışı sinyali görüldü.
Dolar endeksinde de görülen karışık bir seyir, tarihi tepe 108,5 sonrası gevşeme ile 108 bandı korunurken, bu da Euro cephesinde baskıyı artırıyor.
Güne başlarken TL karşısında dolar 17,37, euro ise 17,48 düzeyinde bulunuyor. Paritede de düzey 1,00422 oluyor.
Dönelim Türkiye’ye! TL ve iktisat üzerindeki beklenen tesirler neler?
Dünya’da Alaattin Aktaş, ‘Başımıza bir de parite belası çıktı’ derken, üç başlıkta sorunu ele alıyor:
Birincisi, dış ticaret… İhracatta dolar ve euronun hissesi neredeyse eşit. Fakat ithalatta istikrar tümüyle dolar lehine. İkincisi, turizm… Turizm gelirinin yüzde 70 kadarı euro cinsinden. Yüzde 30’un değerli bir kısmı dolar, küçük oranlarda da diğer dövizler var. Üçüncüsü, dış borç… Toplam borçta dolar cinsi olanların hissesi yüzde 58.4, euro cinsi olanların hissesi yüzde 28.9 seviyesinde.
Sorun büyük, sorun bu haliyle bile can sıkıcı, üstelik daha da derinleşebilir. Giderek ucuzlayan dövizle kazanıp, kıymet kazanan dövizle harcama yapmak durumundayız. Yıllardan beri euronun dolardan daha pahalı olmasının avantajını kullanan, kullanması gereken Türkiye, artık tam karşıtı bir tabloyla karşı karşıya.
Mahfi Eğilmez de gelişmeyi şu formda açıklıyor ????
twitter.com
Eğilmez’in lehimize olan kısımlara ise verdiği karşılık dikkat çekiyor
twitter.com
Diğer göze çarpan yorumlar da şu formda????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com