Dağlık Karabağ’da geçmişi 1990’lara dayanan uyuşmazlık iki yıl evvel Erivan ile Bakü ortasında savaşa döndü. İşgal edilen bölgeleri geri alan Azerbaycan hem kendi toprağı olan Nahçıvan’a hem de Türkiye ve Batı’ya açılan Zengezur koridorunda denetimini sağlayan bildiriye imza attı. Lakin bugüne kadar uzlaşmaz tavrını sürdüren Ermenistan koridora yakın noktaları mayınlayarak çatışmanın fitilini ateşledi.
PAŞİNYAN BİRİNCİ İŞ PUTİN VE MACRON’A KOŞTU ANKARA PROVOKASYON UYARISI YAPTI
Çıkan çatışmalarda 105 Ermeni, 50 Azerbaycan askeri hayatını kaybetti. Azerbaycan ‘Ermeni sabotaj kümeleri 2020 muahedesiyle kurtarılan bölgelerde provokasyon yaptı’ suçlamasını yöneltti. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Fransa ve Rusya’dan yardım istedi. Ankara’nın ‘kardaş’a tam takviyesi ise MSB üzerinden geldi: Ermenistan, provokatif ve saldırgan tavrını terk edip uzatılan barış elini bir fırsat bilmeli.
ZENGEZUR’DA BARIŞA MAYIN
Karabağ’da yaklaşık 2 yıl sonra şiddetlenen çatışmalar, Ermenistan’ın, Türkiye ve Orta Asya’daki Türki cumhuriyetlerin direkt ilişkisini sağlayacak Zengezur koridoruna mayın döşeme uğraşıyla savaş riskini artırdı. Analistler, Moskova’nın koridor projesine sıcak bakmadığını hatırlatıp, çatışmaların ‘koridoru rafa kaldırmak için’ patlak vermiş olabileceğini kıymetlendiriyor.
Ermenistan ile Azerbaycan ortasında, 13 Eylül’de hudut bölgesinde yaşanan çatışmalarda çok sayıda asker hayatını kaybederken, savaşın yine başlayacağı tarafındaki kaygılar artıyor. Son çatışmalar, Dağlık Karabağ’daki Daşkesen, Kelbecer ve Laçın’ın yanı sıra daha kuzeyde yer alan Azerbaycan-Ermenistan sonundaki Basargeçer bölgesine de yayıldı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 13 Eylül sabahı erken saatlerde Azeri birliklerinin, bölücü Ermeni kümelerin huduttaki Azerbaycan ordusu mevzilerine yakın bölgelere mayın kurma teşebbüsünü engellemesi nedeniyle çatışma çıktığını belirtti. Azerbaycan, Nahçıvan’a direkt ulaşımını sağlayacak ve Ermenistan topraklarından geçen bir koridor açılmasını istiyor. Son çatışmaların gerçekleştiği yerlerden biri, koridorun geçmesi beklenen bölgenin yakınları. 10 Kasım 2020’de imzalanan ateşkes mutabakatı uyarınca Ermenistan, Azerbaycan’a toprakları üzerinden Nahçıvan’a inançlı bir ulaşım teması sağlamayı kabul etmişti. Azerbaycan koridor talebini bu hususa dayandırıyor. Erivan ise, muahede metnindeki unsurun Bakü’nün yorumladığı formda olmadığını, topraklarından geçecek bir ulaşım kontağına razı olabileceğini lakin bunun kendi denetiminde olması gerektiğini tez ediyor. Zengezur koridorunun hayata geçmesiyle, Türkiye ve Orta Asya’daki Türki cumhuriyetler birbirine direkt bağlanmış olacak. Nikol Paşinyan, son yaptığı konuşmada bir ‘koridor’a müsaade vermeyeceklerini savunup, lakin yolların açılmasını kabul edebileceklerini belirtti. BBC’ye konuşan analistler ise, Moskova’nın koridor projesine sıcak bakmadığını hatırlatıp Ermenistan’daki tren yollarının denetiminin de Rusya’da olduğunu hatırlatıyor. Paşinyan’ın istese bile Zengezur koridorunu hayata geçiremeyeceği yorumları yapılırken, çatışmanın ‘koridoru rafa kaldırmak için’ patlak vermiş olabileceği lisana getiriliyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, çatışmalarda 105 Ermeni askerin hayatını kaybettiğini belirtirken Azerbaycan tarafından da 50 askerin hayatını kaybettiği açıklaması geldi. Rusya’dan askeri yardım istediklerini belirten Paşinyan, Azerbaycan ile çatışmaların BM Güvenlik Kurulunda tartışılması için öteki ortaklarına müracaat ettiklerini söyledi. Azerbaycan ise çatışmada ölen yaklaşık 100 Ermeni askerinin cesetlerini teslim etmeye hazır olduğunu bildirdi. 2020’de yaşanan ve 44 gün süren 2. Dağlık Karabağ Savaşı, Rusya’nın arabuluculuğundaki bir ateşkesle sonlanmıştı. Ateşkesin en kıymetli sonuçlarından biri, Azerbaycan’ın, Dağlık Karabağ içinde ilerlediği alanlarda denetimi sağlaması olmuştu. Ermenistan’da muhalefet, Paşinyan hükümetini savaş sonunda Azerbaycan’a çok fazla taviz vermekle suçluyordu. Çatışmaların akabinde bölgesel ve milletlerarası güçlerden, tansiyonu azaltma davetleri geliyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, taraflara itidalli davranma ve tansiyonu tırmandırmaktan kaçınma daveti yapıldı. Moskova, Bakü ve Erivan ile görüşmelerin sürdüğünü belirtti. ABD Dışişleri Bakanlığı da taraflara tansiyonu düşürme davetinde bulundu. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada sorunun yalnızca, memleketler arası hukuk paralelindeki barışçıl tekniklerle çözülebileceği görüşü paylaşıldı. Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Ermenistan artık tahrikleri bırakmalı. Azerbaycan’la vardıkları uzlaşı çerçevesinde barış müzakerelerine ve işbirliğine odaklanmalı” açıklamasını yaptı. Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Paruyr Hovhannisyan ise, dün verdiği röportajda çatışmaların ‘savaşa dönüşme riski var mı’ sorusuna ise ‘Bir risk olduğu açık’ karşılığını verdi.
KIRGIZiSTAN TACiKiSTAN HUDUDUNDA ÇATIŞMA ÇIKTI
Kırgızistan ile Tacikistan ortasındaki hudut bölgesinde iki ülkenin devriye gezen askerleri ortasında çatışma çıktı. Rus RIA haber ajansının Kırgız hudut yetkililerine dayandırdığı habere nazaran, Kırgız yetkililer Tacik hudut muhafaza birliklerinden hudutta “savaş pozisyonunu” bırakmalarını istedi, lakin Tacik birlikleri bunun üzerine ateş açtı. Kırgız hudut müdafaa güçleri de açılan ateşe karşılık verdi. Kırgız-Tacik hududunda son yıllarda çeşitli çatışmalar yaşanıyor, lakin son olayın Azerbaycan ile Ermenistan ortasında kanlı çatışmaların yaşandığı bir periyoda denk gelmesi dikkat çekti. Bölgede çatışmaların yine alevlenmesinin zamansal açıdan kıymetine vurgu yapan uzmanlar, eski Sovyetler Birliği ülkeleri ortasındaki en tesirli arabulucu olan Rusya’nın Ukrayna’da ‘özel bir askeri harekat’ yürüttüğü bir periyoda denk geldiğinin altını çiziyor.
