Temmuz ayında gerçekleştirilen “Türkiye’nin 5G Yolculuğu” başlıklı aktiflikte Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu tarafından 5G ihalesinin 2023’te yapılacağının açıklanmasının akabinde mevzuya ait çalışmalar hızlandı.
Bu çerçevede Türk Telekom CEO’su Ümit Önal, Türkiye’nin 5G hazırlıkları, ihale süreci, yerlilik ve ulusallığın 5G’deki kıymetine ait değerlendirmelerde bulundu.
Türk Telekom’un yıllardır Türkiye’nin dijital dönüşümü için yatırım yaptığını anımsatan Önal, yerli ve ulusal teknolojilerin toplumlar için değerinin altını çizdi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Karaismailoğlu’nun 5G ihalesiyle ilgili kesin bir tarih vermemekle birlikte, 2023 yılını işaret ettiğini hatırlatan Önal, şunları söyledi:
“5G’ye yerli ögelerle geçiş için kaidelerin gereğince olgunlaşmış olması gerekiyor. Önümüzdeki birkaç yıl içinde yerlilik manasında istenen noktaya gelebilecek düzeyde olduğumuzu düşünüyorum lakin konuşmamız gereken şey, yerli ekosistemin büyütülmesi ve ihale ile kullanım ortasındaki mühlet. İhaleyi öne alarak 5G’yi olması gereken vakitten evvel erken doğum haline getirmemeliyiz.
İhale ile yerli 5G ekosisteminin üretimi ve nihayete ermiş olması birbirine yakınlaşmalı, münasebetiyle ihaleyi biraz daha geciktirerek yapmanın daha makul olabileceğini düşüyoruz. Elektronik haberleşme şebekelerimizde yerli ve ulusal donanım ve yazılımların kullanılması, hem cari açığın azaltılması hem de ülkemizin ulusal savunma ve güvenlik dış siyasetleri açısından büyük değer arz ediyor.
Teknolojide dışa bağımlılığı azaltacak her cins çalışmayı ulusal misyon olarak görüyoruz ve görmemiz gerekiyor. Bu ülkenin evlatları olarak, yerli 5G teknolojisini Türkiye’nin ve dünyanın hizmetine sunabilecek güçte olduğumuza inanıyoruz. Tüm bu ekosistemi kurma ve geliştirme noktasında Türk mühendislerinin ve yerli teknoloji teşebbüslerinin önemli çalışmaları var. Biz de küme şirketlerimizle bir arada bu çalışmaların merkezinde yer alıyoruz. Yani bu hususta aslında aşikâr bir yol alınmış durumda.”
“BİRKAÇ YILI AŞMAYACAK BİR MÜDDETTE, BÜYÜK ÖLÇÜDE YERLİLEŞMİŞ BİR 5G GERÇEKLEŞEBİLİR”
Yerli 5G baz istasyonunun da üretilmesiyle birlikte, 5G’ye geçiş için kâfi olgunluğa erişileceğini lisana getiren Önal, birkaç yılı aşmayacak bir vakit diliminde büyük ölçüde yerlileşmiş bir 5G’nin gerçekleştirilebileceğini söyledi.
Önal, “İhalenin yapılmış olması ile kullanımını birbirinden ayırmak gerek. 5G’ye hazır olmakla 5’in kullanımına geçmek ortasında da bir fark var. Operatörlerin bu bahiste kendi içinde bir fikir birliği yok.” dedi.
İhale süreci hakkında bilgi veren Ümit Önal, ihale tarihine yönelik operatörler ortasındaki farklı yorumların nedenine ait soruyu ise şöyle yanıtladı:
“Biz kendi ismimize, ülkemizin 5G’ye, mümkün olan en süratli müddette, mümkün olabildiğince yerli ögeler ve yerli teknoloji ile geçmesi için hazırlıklarımızı yapıyoruz. Ayrıyeten bakanlığımıza 5G’ye yerli ögelerle geçiş konusunda da tam takviye veriyoruz. Farklı görüşleri şöyle izah etmeye çalışayım; biz vaktinde 4.5G ihalesinde abonelerimizin gelecek devir muhtaçlıklarını da öngörerek abone başına en yüksek spektrumu alan işletmeci olduk. Geniş spektrum sahipliğimizin yanı sıra, bir yandan da fiber yatırımlarımızı hızlandırarak Türkiye’nin altyapıdaki fiberleşme oranını yüzde 93’ler düzeyine çıkardık. Taşınabilir altyapımızı fiber ile destekledik.
Bugün LTE baz istasyonlarımızın neredeyse yarısı, yüzde 43’ü fiber ile bağlı durumda. Bunun sonucunda bugün öbür ülkelerde 5G ismi altında verilen hizmetin de ötesinde bir sürat sunuyoruz. Dün 4.5G ihalesinde kâfi genişlikte spektrum almayanlar, bugünün koşullarında hız-kalite problemleri yaşıyorsa, bir an evvel 5G ihalesi yapılmasını, spektrumlarının genişlemesini, böylelikle mevcut trafiklerini taşımak istiyor olabilirler. Aslında durum bundan ibaret.”
“5G İLE İLGİLİ MUHAKKAK GECİKİLDİĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM, OLGUNLAŞMA MÜHLETİ KAYIP YA DA GECİKME DEĞİL”
Önal, 5G’nin olmazsa olmazı yerlilik ve ulusallık için Ulaştırma Bakanlığı’nın kıymetli bir irade ortaya koyduğunu, bu manada çalışmaların bu bakış açısıyla yürüdüğünü aktardı.
Bu iradeden sonra yanlışsız modelin “Babayiğitleri bir ortaya toplamak” olduğunu lisana getiren Önal, şu değerlendirmelerde bulundu:
“5G’nin yerli ve ulusal ögelerle hayata geçirilmesi hem ülkemiz hem de dalımız için çok daha âlâ olacak. Bunun için de yerlilik oranının, kaidelerin ve ekosistemin biraz daha olgunlaşması gerek. Öbür yandan mevzuyu son kullanıcı açısından da düşünmek gerek. Mesela, bugün 5G’ye geçsek ferdî olarak kaçımızın elinde 5G dayanaklı taşınabilir aygıt var, kaçımız bu teknolojiyi çabucak kullanabilecek durumdayız? Bunları güzel tahlil etmek de kıymetli. Sanayileri de 5G’ye hazırlamamız gerek. ‘Gecikmiş olma’ kavramı üzerinde durulması gereken bir kavram ancak gecikmiş üzere sunulan şeyin daha olgunlaşmamış bir teknolojiye yatırım yapmanın yanında getireceği kimi avantajlar da olabilir.
5G ile ilgili mutlaka gecikildiğini düşünmüyorum. Yatırımlar ve bu yatırımların geri dönüşleri ile ilgili baktığımızda, bu seyahate erken çıkanların öykülerinde, olgunlaşma seyahatinin, biraz daha beklemenin, kayıp ya da gecikme olmadığını net halde görüyoruz lakin artık yerlilik bakış açısıyla gaza basma vakti. Buradaki en değerli sac ayağı yerlilik. 5G mimarisi prestijiyle yazılım tabanlı bir ağ olduğu için burada fırsatlar var, bunu kaçırmamamız lazım.”
Bu çerçevede Türk Telekom’un yaptığı çalışmalar hakkında bilgi veren Önal, öncelikle yerli firmalarla, Türkiye’nin gelişimine dayanak olunabileceğini, bunun için de aralıksız çalıştıklarını lisana getirdi.
“SİSTEMLERİN YERLİ VE ULUSAL OLMASI, ULUSAL GÜVENLİĞİMİZ AÇISINDAN DA SON DERECE ÖNEMLİ”
Önal, 5G teknolojisinin hakikat zamanlama ve koşullar ile uygulamaya alınmasının tüketiciler, bölüm ve 5G’den beklenen toplam yararın sağlanabilmesi açısından büyük kıymet taşıdığını anlattı.
“Bunun için kâfi ölçüde yerli eser arzı oluşması, standartların olgunlaşması, şebeke ekipmanı ve son kullanıcı aygıtı sayısının artması ve yatırımların sürdürülebilirliği açısından uygun ortamın oluşması, en kritik bahisleri oluşturuyor. Bilhassa 5G baz istasyonlarında kullanılan elektronik bileşenlerin ve bunları denetim eden sistemlerin yerli ve ulusal olması, ulusal güvenliğimiz açısından da son derece değerli.” diyen Ümit Önal, 5G’nin asıl taşıyıcısı olan fiber hakkında da değerlendirmelerde bulundu.
Bu çerçevede operatörler ortasında bir müddettir istişare edilen “Fiberde ortak altyapı şirketi kurulması” konusuna da değinen Önal, şu bilgileri verdi:
“Bu bahiste üzerimize düşeni yaptık, yapmaya da devam ediyoruz. Biz diyoruz ki; Türk Telekom’un altyapısı Türkiye’nin altyapısıdır, isteyen her operatör bu altyapıyı kullanabilir. Fiber altyapımızı 2000’li yıllardan beri taşınabilir operatörlerin kullanımına açmış durumdayız. Ayrıyeten geçtiğimiz sonbaharda, 5G ile artacak kapasite muhtaçlıklarını da gözeterek, ülkemizde taşınabilir altyapının ve 5G’nin gelişimini desteklemek maksadıyla, fiber eserlerimizi yüzde 67’ye varan indirimlerle işletmecilerin kullanımına sunduk.
Ortak altyapıda bu ülkeye en düzgün biçimde hizmet etmenin yolu, 2018 yılında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı nezdinde kesimin tüm oyuncularının mutabakatıyla imzalanan ‘Sabit Elektronik İrtibat Altyapısını Kiralama İş Birliği Protokolü’ne bağlı kalmaktan geçiyor.
Bu minvalde Türk Telekom’un kendisi aslında ortak altyapı şirketi şu an. Ülkemizde fiberde kat edilmesi gereken aranın çok büyük bir kısmını Türk Telekom tek başına almış durumda. FTTH Council’in Mayıs 2022 raporuna nazaran ülkemizdeki hanelerin yarısından fazlasına fiber ile ulaşmış durumdayız, Türkiye’deki hanelerin yüzde 93’ünün sokağında fiber ile istisnasız varız. Diğer bir deyişle, birtakım müşterilerimizin konutuna şimdi fiberle ulaşmadıysak dahi, 250 metre araya kadar gelmişiz. Bu türlü bir noktada, kalan 250 metre için ortak altyapı kurmanın tartışılır olduğunu düşünüyoruz.”
“VATANPERVERLİK TELAFFUZUNUN ALTINDA, ESASEN GİDİLMİŞ YERLERE GİDİP, ORADAKİ MÜŞTERİLERİ KENDİ MÜŞTERİLERİ HALİNE GETİRMEYE ÇALIŞMAK VAR”
Kalan uzaklık için ortak altyapı şirketi kurulmasının fiberleşmeye bir katkısının bulunmayacağını bildiren Önal, hiç gidilmemiş yerlere gitme davetinde bulundu.
Önal, “Arkadaşlarımızın ortak altyapıdan anladıkları; Türk Telekom’un esasen hizmet verdiği yerlere yatırım yapıp, mevcut Türk Telekom müşterilerini churn ettirmek yani kendilerine taşımak. Bu vatanperverlik telaffuzunun altında, aslında gidilmiş yerlere gidip, oradaki müşterileri kendi müşterileri haline getirmeye çalışmak var. Bunu da karar vericilere ‘Türkiye’nin menfaatine ortak altyapı istiyoruz sosuyla’ sunmak istiyorlar fakat bu beyhude bir çalışma.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’nin menfaatine olan her çalışmanın içinde olacaklarının altını çizen Önal, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Hepimiz tekrar tekrar yatırım yapmayalım, bu milletin parasını çarçur etmeyelim. Bu mevzuyu gündeme getiren taraflar kelamlarında nitekim samimi iseler, karar vericileri baskı altında tutmak yerine, buyursunlar altyapının bulunmadığı, yeni yerlere buyursunlar. Türkiye’nin ücra köşelerine yatırım yapalım, daima birlikte ülkemizin dijital dönüşümüne katkı sağlayalım.
Nitekim mobilde önümüzdeki devirde uygulamaya alınacak 5G teknolojisi için ağır yatırım yapacağımız bir devir var. Altyapıda değil üst yapıda rekabetin uygulanması için eşsiz bir fırsat. Biz de tekrarlanmış altyapı suramı olmasın söylemimizin bir uzantısı olarak gelin mobilde 5G için ortak altyapı yapalım diyoruz.”